Fortyfikacje obronne w powiecie mrągowskim z czasów I wojny światowej

Pod koniec XIX wieku Prusy Wschodnie zagrożone były od wschodu i południa przez Rosję. Napięcie wzrastało, wypowiedziano umowę o nieagresji, w polityce zagranicznej Rosja oparła się o Francję. Wszystko to skłaniało sztab do wzmocnienia siły militarnej w Prusach Wschodnich. Podstawą niemieckiej strategii w ostatnich latach XIX wieku była koncepcja ówczesnego szefa sztabu generalnego – gen. Alfreda von Schlieffena z 1892 roku, który nakazywał w wypadku wojny, skierowanie wszystkich sił przeciwko Francji i rozgromienie jej w jak najkrótszym czasie, a na wschodzie ograniczenie się do obrony granic przed atakami szybkich oddziałów rosyjskiej kawalerii. Sztab niemiecki zakładał bowiem, ze na mobilizację wojsk rosyjskich potrzeba około 4 – 6 tygodni.

Aby zminimalizować zagrożenie atakiem ze wschodu, w roku 1898 zaplanowano budowę nowej pozycji obronnej, przebiegającej wzdłuż linii jezior mazurskich od Węgorzewa, przez Giżycko, Mikołajki do Rucian. Zasadnicza część umocnień została ukończona w 1900 roku. Wszystkie budynki zostały zlokalizowane za, a nie przez linią przeszkód wodnych, na tzw. Pozycji Jezior Mazurskich (niem. Masurische Seenstellung), na którą składały się 6 węzłów oporu m. in. Mikołajki.  W ramach tego węzła funkcjonowały 2 baterie 9 cm (Karłowy i Olszowy Róg) z działowniami oraz 2 dwukondygnacyjne blockhausy jako zabezpieczenie mostu wtedy drogowego, a obecnie pieszego w Mikołajkach. Te dwa budynki do tej pory można podziwiać, także zwiedzać gdyż w sezonie letnim znajduje się tam smażalnia ryb.

W tym samym czasie sztab główny z Ministerstwem Wojny podjął decyzję o reorganizacji wojska w Prusach Wschodnich. Które odcinki granicy były wtedy szczególnie zagrożone? Po długich rozmowach ustalono, że stary wschodniopruski I Korpus Armii będzie bronił wschodniej i południowej granicy. Nowy zaś XX Korpus Armii stacjonujący w środku Prus Wschodnich bronić miał mniej zagrożonego południowo-zachodniego odcinka granicy. Poszukując nowych miejsc rozlokowania garnizonów wybrano m.in.  Sensburg (Mrągowo) oraz obecny Biskupiec. Koszary rozpoczęto budować od 1898 roku.

Umocnienia mostów kolejowych - Węzeł Obrony Mikołajki
W drugiej połowie XIX wieku, w całych Prusach następuje szybki rozwój transportu kolejowego, co nie omija również najdalej wysuniętej prowincji państwa – Prus Wschodnich. W latach 1852 – 1880 powstaje zasadniczy schemat połączeń kolejowych, który z czasem zostaje rozbudowany do długości 4100 km w roku 1939.

Umocnienia mostów kolejowych powstały jako ochrona ważnych szlaków komunikacyjnych. Wysoko oceniana przez Niemców kawaleria rosyjska, szczególnie kozacy, stosunkowa bliskość do granicy państwowej wymusiła fortyfikowanie mostów, by nie zostały zajęte lub wysadzone przez zagon konnicy w razie nieoczekiwanego wybuchu wojny, zanim rozlokowane w koszarach oddziały niemieckie zajmą pozycje obronne w polu.

Pierwsze zostały ufortyfikowane w 1868 roku mosty na kanałach Łuczańskim i Niegocińskim w Giżycku. Około roku 1900 zbudowano wieże ckm do obrony mostów: czterokondygnacyjne w Rucianym, Tomarynach i Jabłonowie Pomorskim oraz dwukondygnacyjne w Samborowie.

Do 1905 roku wybudowano jednokondygnacyjne blokhauzy w Iławie, Ostródzie, i Barczewie (para), murowane wartownie w Czerwonce (2 kondygnacje), Drogoszach, Korszach i Sątopach- Samulewie oraz baraki z blachy falistej w Iławie i Korszach.

W 1911 roku, po zbudowaniu linii kolejowej przez Mikołajki, zbudowano lekką parę jednokondygnacyjnych wież do obrony mostu kolejowego na przesmyku pomiędzy jeziorami Tałty i Mikołajki (betonowe blokhauzy dla 10 żołnierzy piechoty każdy) w Mikołajkach, które weszły w skład fortyfikacji Linii Jezior Mazurskich. Budynki do tej pory istnieją.

na podstawie:

Wojciech Rużewicz "Fortyfikacje nowożytne Prus Wschodnich",

Michał Bartkowski, strona Facebooka: https://www.facebook.com/nieodkrytemazury/timeline