Informacja Turystyczna w Mrągowie

Kościół św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty w Ornecie

Orneta należy do piękniejszych miast Warmii, byłego Ermland w Prusach Wschodnich. Położona jest nad niewielką rzeką Drwęcą Warmińską. Orneta nie jest miastem turystycznym mimo kilku godnych zobaczenia zabytków. Mogę wymienić chociażby: gotycki ratusz, w sygnaturce którego znajduje się najstarszy dzwon na Warmii z 1384 r.; cerkiew św. Mikołaja, która pierwotnie była kościółem ewangelickim; majestatyczne budynki po byłej jednostce wojskowej... Ciekawostką jest, że w Ornecie przez dziesięciolecia PRL-u produkowano furmanki! Ornecka Fabryka Wozów była popularna w całej Polsce i w... Chinach, do których eksportowano pojazdy. Fabryka przestała istnieć w 1992 r.

Najbardziej znanym i z pewnością najpiękniejszym zabytkiem Ornety jest Kościół św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty. To prawdziła perełka architektoniczna na Warmii. Ogromny, budzący podziw swym pięknem i przepychem kościół reprezentuje sztukę gotycką. Na okazałość kościoła miał wpływ fakt, że Orneta była niegdyś stolicą biskupstwa warmińskiego.

Kościół powstał z inicjatywy biskupa Hermana z Pragi. Budowę obiektu rozpoczęto w roku 1350. Pierwszy etap ukończono ok. 1370 r., a w kilka lat później (według różnych źródeł w 1374 lub 1379 r.) dokonano konsekracji. W I poł. XV w. dobudowano przy nawach kapliczki, co wymagało też zmiany konstrukcji dachu. Kaplice boczne z czasem otrzymały ozdobne szczyty, nadające budowli niezwykle malowniczy wygląd, podkreślony ceramicznym detalem architektonicznym. W kolejnych latach dokonano dalszych rekonstrukcji kościoła, ponieważ znacznie ucierpiał w historii głównie za sprawą wojen i pożarów.

Unikatowa, nigdzie niespotykana w takiej skali jest ceramiczna dekoracja zewnętrznych ścian kościoła w postaci szerokich kilkustrefowych fryzów (ok. 1390-1450). Kościół pierwotnie posiadał 14 bocznych ołtarzy, z których do dzisiaj zachowało się jedynie 5. Wyposażenie kościoła jest niezwykle liczne i różnorodne stylistycznie. Z XVIII w. pochodzą ołtarz główny i ambona (onba wykonane w warsztacie Jana Chrystiana Schmidta w Reszlu) oraz organy. Z okresu późnobarokowego wyróżniają się ołtarz różańcowy o cechach rokokoka (1761) i grupa malowideł Koronacji NMP (z ok. 1750 r, z niezachowanego ołtarza). Są to prace Krzysztofa Pervangera z Tolkmicka. W kościele znajduje się też monumentalne przedstawienie Matki Boskiej w płaszczu opiekuńczym (typ Mater Misericordiae) z XVII w. oraz umieszczona w skarbcu wspaniała późnogotycka monstrancja. Wewnątrz znajduje się również gotycki krzyż z XV wieku oraz mosiężny lawaterz (naczynie z wodą do obmycia rąk podczas Eucharystii). W stalli ławników miejskich portret kardynała Stanisława Hozjusza z 1570 r.

Opracowanie: Beata Gida, 2011 r.