Informacje ogólne
Położenie
Informacje szczegółowe
Historia
Galeria
Cennik
Kontakt
Atrakcje w pobliżu
Noclegi w pobliżu
ARTYKUŁ PAŁAC W SZTYNORCIE
W Sztynorcie znajduje się XVII-wieczny pałac rodu Lehndorff. Częstym gościem był tam biskup Ignacy Krasicki, który miał ponoć powiedzieć hrabiemu Heinrichowi Lehndorffowi, że "Kto ma Sztynort, ten posiada Mazury". Do końca XIX w. była tam stadnina koni krwi arabskiej.
Sztynort to wieś położona w powiecie węgorzewskim w gminie Węgorzewo.
Warte zobaczenia jest także zdewastowane mauzoleum Lehndorffów w kształcie ośmiobocznej rotundy o sklepieniu gwiaździstym. Obiekt znajduje się na półwyspie pomiędzy jeziorem Sztynorckim a jeziorem Łabap. Kaplica rodowa wybudowana została w 1858 r. (wg. innych źródeł w 1830 r.) W podziemnej części spoczywały trumny ze szczątkami zmarłych członków rodu, górna kondygnacja pełniła rolę kaplicy. W czasie, a może po wojnie, kaplica i cmentarz uległy zniszczeniu. W węgorzewskim Muzeum Kultury Ludowej można oglądać XVII-wieczną płytę nagrobną ze sztynorckiego mauzoleum.
Przy wyjeździe ze sztynortu do Kamionka znajdował się drewniany dworek łowczego - przeniesiono go do Gałkowa - Izba Pamięci Hrabiny Marion Dönhoff.
Czasy teraźniejsze
Pałac cały czas czeka na gruntowny remont.
Od 1997 r. do 2009 r. cały majątek sztynorcki był własnością firmy Tiga Yacht & Marina prowadzącej tam port żeglarski oraz największą w Polsce wypożyczalnię jachtów.
W pierwszym odrestaurowanym obiekcie zabytkowego zespołu sztynorckiego rozpoczęła działalność Gospoda Sztynorcka. Znajdują się tutaj apartamenty i pokoje z łazienkami. Restauracja z oddzielnymi salami dla palących i dla niepalących, oferuje turystom śniadania i kolacje w formie bufetu szwedzkiego, jak również szeroki wybór dań z karty. Przyjemnym miejscem na spędzenie długiego wieczoru jest winiarnia, która poza gamą win i innych alkoholi proponuje między innymi wybrane dania tradycyjnej kuchni mazurskiej.
30 listopada 2009 r. miało miejsce bezprecedensowe nieodpłatne przekazanie prawa własności do pałacu w Sztynorcie przez dotychczasowego właściciela na rzecz Niemiecko-Polskiej Fundacji Ochrony Zabytków Kultury, która ma uratować i wyremontować zabytek. Konserwatorzy szacują, że koszt przywrócenia pałacu do dawnej świetności może wynieść nawet do 30-40 mln euro.
Fundacja (zgodnie z życzeniem córek Henricha von Lehndorffa) chce stworzyć w pałacu miejsce spotkań i dyskusji polsko-niemieckich oraz wydarzeń kulturalnych służących pojednaniu narodów i kultur.
Zobacz także: Hrabina Marion Dönhoff - bliska kuzynka Lehndorffów
Przeczytaj również: Marion Dönhoff o Carolu Lehndorff, siódmym dziedzicu sztynorckich dóbr
Przeczytaj - Pan Wolf i jego świta - kwatery wojskowe dawniej i współcześnie
⇒ Historia
Od roku 1572 do 1945 Sztynort był główną siedzibą rodową Lehndorffów, jednego z potężniejszych rodów szlachty pruskiej. Lehndorffowie pochodzili z rodu Stango, zamieszkującego jeszcze w czasach przedkrzyżackich ziemię chełmińską. W czasach krzyżackich miejscowość nazwano Legendorf, a członkowie rodu, sprzyjający Krzyżakom, zaczęli nazywać się von Legendorf, potem Lehndorf i Lehndorff. Dzisiejsza nazwa Sztynort wywodzi się z niemieckiego Steinort co oznacza w wolnym tłumaczeniu kamienny róg. Nazwa prawdopodobnie wzięła się od znanej żeglarzom kamienistej mielizny na jez. Dargin obecnie zwanej Kamieniami Sztynorckimi.
Zachowana do dnia dzisiejszego rezydencja rodowa Lehndorffów powstawała wieloetapowo. Pierwszy pałac usytuowany w innym miejscu uległ zniszczeniu w XVI wieku. Drugą budowlę wzniesiono w latach 1554-1572, jej ślady pozostały w dolnych partiach głównego korpusu budowli (plan prostokąta zbliżonego do kwadratu, podział na trzy trakty, piwnice sklepione krzyżowo i kolebkowo). Budowę właściwego pałacu z wykorzystaniem murów fundamentowych starej, ponoć mocno podupadłej budowli, przeprowadziła Maria Eleonora von Dönhoff w latach 1689-1691. Wzniesiono dwukondygnacyjną budowlę z niewielkim ryzalitem na osi fasady zwieńczonym wysokim, spłaszczonym naczółkiem, a całość przykryto czterospadowym, wielkim, stromym dachem o niespotykanej, bardzo skomplikowanej trzykondygnacyjnej konstrukcji więźby dachowej. Układ wnętrz pozostał trójtraktowy, w wielkiej sieni znalazły się reprezentacyjne, dwubiegowe, dębowe schody. Wnętrza ozdobiły polichromowane, drewniane stropy, sztukaterie, malowane olejno plafony, dekoracyjne kominki i piece. W tym samym czasie wzniesiono flankujące pałac dwa ciągi budynków gospodarczych z bramą przejazdową, tworzące wewnętrzny dziedziniec, z otwarciem widokowym na Jezioro Sztynorckie. Przed frontem pałacu zachowały się metalowe pachołki z tarczą herbową Lehndorffów i Doenhoffów służące do przywiązywania koni.
Od północy pałac okalał rozległy park. Był to na owe czasy jeden z największych parków, 18-hektarowy - z wytyczonymi regularnie alejami dębowymi, bogatymi parterami kwiatowymi w pobliżu pałacu, ciekawymi gatunkami drzew, krzewów. W parku był również ogrodowy pawilon klasycystyczny z przełomu XVIII i XIX wieku, neogotycka kaplica oraz renesansowe rzeźby. Na polanie parkowej, na osi elewacji ogrodowej stał zegar słoneczny wykonany w 1741 roku.
Do dzisiaj w parku zachowały się dęby, które sa pomnikami przyrody. Największy z nich to dąb o obwodzie 560 cm - wiek 349 lat, wys. 26 , oraz dąb o obwodzie 508 cm, wiek 306 lat, wys. 26 m. Przy alei prowadzącej do Kamionki liczącej ponad 300 lat rosną 152 dęby - pomniki przyrody, a największy ma 508 cm obwodu, 25 m wysokości i 309 lat.
Specjalnie zbudowano kanał, który pozwalał na wypłynięcie łodzią na jezioro Kirsajty i dalej na wyspę Upałty.
W XIX wieku miała miejsce znaczna przebudowa zespołu i przede wszystkim rozbudowa pałacu. Rozebrano zabudowania gospodarcze flankujące pałac. Jedynie wykorzystując mury fundamentowe dawnego browaru wzniesiono spichlerz nieopodal pałacu, stojący do dziś. Do głównego budynku dobudowano dwa skrzydła, rozciągając pałac wzdłuż, zachodnie zamknęła wieża, kryta czterospadowym wysokim dachem. Zmieniono szczyt ryzalitu fasady, przekształcając go w stylu neogotyckim. Od ogrodu do naroży dobudowano alkierzowe wieże. W parku na końcach alei dębowej równoległej do pałacu wzniesiono od wschodu neoklasycystyczną herbaciarnię, a od zachodu neogotycką kaplicę. Kaplica rodowa (mauzoleum) wybudowana została na cyplu pomiędzy jeziorem Sztynort i Łabap.
Od lipca 1941 r do 20 listopada 1944 r. w Sztynorcie przebywał Joachim von Ribbentrop - minister spraw zagranicznych Rzeszy. Hrabia Henryk von Lehndorff - właściciel - mógł wtedy zamieszkiwać tylko w jednym skrzydle pałacu.
Podczas działań wojennych w 1945 roku Sztynort nie uległ zniszczeniu, do początku roku 1947 była tu kwatera wojsk sowieckich, punkt zborny zwożonego z bliższych i dalszych okolic mienia, przeznaczonego do wywiezienia na wschód. Po odejściu wojska resztki dawnego wyposażenia pałacu zostały zabezpieczone przez olsztyńskie muzeum. W chwili obecnej, niejednokrotnie już zmieniający się, prywatni właściciele obiektu nie są w stanie unieść kosztów przywrócenia do życia tego przepięknego miejsca.
⇒ Galeria
fot. Robert Wróbel
⇒ Cennik
Pałac w Sztynorcie jest w posiadaniu fundacji niemiecko-polskiej. Obecnie trwają tam zaawansowane prace konserwatorsko-remontowe, jednak ekipa, która tam wykonuje prace budowlane udostępnia pałac do zwiedzania. Należy wcześniej przedzwonić do koordynatora-przewodnika, przedstawiciela fundacji i umówić się - Piotr Wagner, tel. 509 081 912. Zawsze służy on informacją i oprowadza po pałacu.
Z kolei port, pensjonat, restauracja, infrastruktura portowa jest cały czas dostepna dla turystów (miejsca postojowe dla 600 jachtów przy 14 kejach)
⇒ Kontakt
30 listopada 2009 r. miało miejsce bezprecedensowe nieodpłatne przekazanie prawa własności do pałacu w Sztynorcie przez dotychczasowego właściciela na rzecz Niemiecko-Polskiej Fundacji Ochrony Zabytków Kultury, która ma uratować i wyremontować zabytek.
