Ernst Wiechert
Ernst Wiechert zalicza się do znakomitych pisarzy XX wieku. Urodził się w leśniczówce Piersławek koło Piecek. Przez całe swoje życie był postacią kontrowersyjną. Zarzucano mu, że bohaterowie jego pierwszych powieści reprezentują wartości, które później znalazły tyle uznania w oczach przyszłych władców świata, z drugiej zaś niektórzy powojenni funkcjonariusze traktowali go niekiedy jak antyfaszystę walczącego o interesy klasy robotniczo-chłopskiej. Twórczość Ernsta Wiecherta zasługuje na uwagę zwłaszcza dziś, w dobie łagodnego przełomu, w którym granice tracą swój dzielący charakter. Reprezentowane przez niego wartości uniwersalne, ugruntowane w tradycjach "starej Europy", przemawiają do ludzi różnych narodowości.
Więcej o Wiechercie...
Esej Zbigniewa Janczewskiego o Wiechercie
Karol Małłek
Urodził się 18 marca 1898 w Brodowie, zm. 28 sierpnia 1969 w Krutyni)– działacz mazurski, pisarz, folklorysta, publicysta i nauczyciel. Pochodził z rodziny polskiej.
Pod koniec I wojny światowej w 1917 został powołany do armii pruskiej do służby w kawalerii. Po odbyciu przeszkolenia przeniesiono go jednak do artylerii i wysłano na front zachodni, gdzie walczył w okolicach Verdun. Po zawieszeniu broni w 1918 uczestniczył w organizacji rad robotniczych w armii pruskiej (jako sympatyk Związku Spartakusa).
W latach 20. i 30. był nauczycielem i kierownikiem w różnych szkołach w Działdowie i okolicach. Był także działaczem ewangelickim. Prowadził także działalność oświatową wśród Mazurów. W 1931 pełnił funkcję sekretarza Związku Mazurów, a od kwietnia 1935 do wybuchu II wojny światowej prezesem nowego ZM w Działdowie.
Współpracował z Gazetą Mazurską oraz Kalendarzem dla Mazurów. Publikował wiersze, artykuły, prace folklorystyczne i felietony.
W trakcie II wojny światowej ukrywał się pod Warszawą przed gestapo jako Jan Michał Skoryna. Od 1942 do 1944 był robotnikiem w Warszawie. W 1943 reaktywował Związek Mazurów[1]. W grudniu 1944 referował na posiedzeniu PKWN problemy mazurskie. W 1945 pełnił przez pół roku urząd starosty w Działdowie. W latach 1945–1948 był prezesem Instytutu Mazurskiego w Olsztynie. Był także kierownikiem Mazurskiego Uniwersytetu Ludowego w Rudziskach (w latach 1945–1950 i 1957–1960). Od 1950 do 1951 był pracownikiem Kuratorium Okręgu Szkolnego olsztyńskiego, następnie przeszedł na emeryturę.
Przez wiele lat zasiadał w Ogólnopolskim Komitecie Frontu Jedności Narodu, a w latach 1947–1950 był zastępcą członka Rady Naczelnej Polskiego Związku Zachodniego. Zasiadał również w Radzie Naczelnej TRZZ. Działał w PPR oraz PZPR.
Był członkiem Związku Literatów Polskich, a także honorowym członkiem Ośrodka Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie.
Od 1951 do 1957 mieszkał w Krutyni. Od 1960 do 1963 mieszkał w Olsztynie, a następnie do 1969 w Toruniu. Zmarł w Krutyni. Został pochowany w Olsztynie
Zobacz też: Żółty Szlak Pieszy im. Karola Małłka
Igor Newerly
właściwie Igor Abramow-Newerly (ur. 24 marca 1903 w Zwierzyńcu koło Białowieży, zm. 19 października 1987 w Warszawie) - polski pisarz i pedagog.
Urodzony w rodzinie rosyjsko-polskiej. Jego dziadek Józef Newerly, Czech, był wielkim łowczym cara Mikołaja II, a ojciec Mikołaj Abramow kapitanem 8. Pułku Estońskiego.
Studiował prawo na uniwersytecie w Kijowie (skąd został relegowany za poglądy) i pedagogikę na Wydziale Nauk Społecznych w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie.
W latach 1918-1921 działał we Wszechzwiązkowym Leninowskim Komunistycznym Związku Młodzieży (Komsomole), z którego wystąpił razem z grupą kolegów. Po założeniu kółka socjaldemokratycznego w Kijowie aresztowany i zesłany do Odessy. Po wydrukowaniu z kolegą ulotki i rozrzuceniu jej przed giełdą pracy w Odessie skazany administracyjnie na zsyłkę, zbiegł w Kijowie w trakcie etapu z Odessy na Sołowki i przekroczył granicę na Horyniu koło Ostroga, opuszczając nielegalnie ZSRR. Od 1925 rozpoczął w Warszawie działalność w postępowym ruchu wychowawczym, nawiązując m.in. kontakt z Januszem Korczakiem. W 1926 został jego sekretarzem. W 1932 przejął od Korczaka redakcję "Małego Przeglądu", który redagował do 1939.
Debiutował w 1932 na łamach prasy jako publicysta pod nazwiskiem Jerzy Abramow.
W czasie okupacji działacz podziemia, aresztowany w 1943 przez gestapo, do końca wojny przebywał w obozach koncentracyjnych na Majdanku, w Oświęcimiu, Oranienburgu i Bergen-Belsen.
W 1945 ponownie podjął działalność społeczno-wychowawczą. Pracował w Robotniczym Towarzystwie Przyjaciół Dzieci, był redaktorem pisma dla młodzieży "Świat Przygód".
Po wojnie rozwinął działalność literacką, odgrywał dużą rolę w życiu i działalności środowiska literackiego, opiekował się Kołem Młodych Pisarzy, od 1964 przez dwie kadencje pełnił funkcję prezesa Warszawskiego Oddziału ZLP.
Na podstawie powieści "Pamiątka z Celulozy" Jerzy Kawalerowicz zrealizował film fabularny w dwóch częściach pt. "Celuloza" i "Pod Gwiazdą Frygijską". Na podstawie opowiadania powstał film telewizyjny "Kasztelanka". Powieści Newerlego zostały tłumaczone na wiele języków.
W geście pomocy dysydentom prześladowanym przez władze PRL fikcyjnie zatrudniał Jacka Kuronia jako swego osobistego sekretarza.
Igor Newerly mieszkał i tworzył w Zgonie (powiat mrągowski) w domu z czerwonej cegły znajdującym sie na małym wzniesieniu.
Mariusz Więcek
Zadebiutował tomikiem "Dar języków". Młody, utalentowany, pochodzi z Mrągowa. O poezji mówi: O współczesnej polskiej poezji, a mam tu na myśli debiuty po roku 1990, mówi się złośliwie że więcej osób ją pisze niż czyta. Myślę, że to przesada, bo chyba jednak poeci starannie czytają konkurencję, więc czytających i piszących jest tyle samo. Można się zastanowić, dlaczego tak jest. Otóż winni są sami poeci. Oni zamknęli się w gettcie skomplikowanych metafor, wyuzdanych teorii postmodernizmu, które często są ośrodkiem wiersza, torem po którym przebiega myśl.
Pobierz - Arkusz literacki Mariusza Więcka
Andrzej Wydmiński
Akcja jego ksiażek rozgrywa się na Mazurach. Oto fragment najnowszej powieści: Szedłem ostrym przechyłem zakrętu smagany ulewą na skos. Bez koszuli. W kolorowej jesieni śród przydrożnych klonów i lip. Po prawej, od strony zwijającego się asfaltu i w dole krople waliły z łoskotem w pożółkłą zieleń leszczyny i kotłowaninę leśnych krzewów.
Katarzyna Enerlich
W 2009 roku Katarzyna Enerlich – autorka bez reszty zakochana w Mazurach i rodzinnym Mrągowie – zadebiutowała w wydawnictwie MG powieścią „Prowincja pełna marzeń”. Był to debiut w ocenie czytelników bardzo udany, o czym świadczy sprzedane już ponad dziesięć tysięcy egzemplarzy tej uroczej książki. 27 stycznia 2010 r. ukazała się druga część mazurskiej opowieści, zatytułowana: „Prowincja pełna gwiazd”. Ludmiła Gold, główna bohaterka powieści Kasi Enerlich dobrze wie, że „prowincja, to nie stan umysłu, ale miejsce do życia w prostocie i zachwycie nad światem”. Na kartkach książki poznajemy jej rodzinne i sąsiedzkie więzi, dramatyczne wybory kobiety zakochanej w dwóch mężczyznach, towarzyszymy poszukiwaniom własnych korzeni i odkrywaniu nieznanych rodzinnych historii, dylematom młodej matki, próbującej realizować własne pasje. Życie zwielokrotnione! Przeczytamy tę powieść i zapragniemy jechać; „do Mrągowa nad Jezioro Czos”… a gdy już pojedziemy … zawsze będziemy wracać! Na „Prowincję pełną gwiazd”. Autorka pokazuje, że prowincja może być miejscem magicznym, pełnym wydarzeń i emocji, gdzie po prostu chce się żyć. Miejscem, w którym zdarza się tysiące spraw, zgodnie z przemianami tego świata, pokornie poddanym porom roku, biegnącym czasem może trochę wolniej, spokojniej, bez korków na ulicach i laptopów na kawiarnianych stolikach... Nad którym świecą te same gwiazdy, to samo słońce, brodzą w błękicie te same chmury.
Sama Autorka przedstawia się nam jako prowincjonalna kobieta pracująca – dziennikarka, poetka, pracowała również w domu kultury, punkcie informacji turystycznej, urzędzie miasta, była opiekunką osób starszych, wystawiała swoje obrazy w toruńskim antykwariacie, chodziła na warsztaty z akwaforty, kurs informatyczny oraz kosmetyczny. Wiary w to, że w marzeniach Wszechświat potajemnie sprzyja, uczy się od Paula Coelho. Widzenia magii w małych miasteczkach – od Bruno Schulza i Marca Chagalla. Pewności, że warto przenikać w głąb dni – od Rainera Marii Rilkego. Zbudowała dom, teraz pisze książki, wiodąc wiejskie życie „na dwa psy i kota”…
Dotychczas wydała:
• 2009, Prowincja pełna marzeń,
• 2010, Czas w dom zaklęty,
• 2010, Kwiat Diabelskiej Góry,
• 2010, Prowincja pełna gwiazd,
• 2010, Oplątani Mazurami,
• 2011, Kiedyś przy Błękitnym Księżycu,
• 2011, Prowincja pełna słońca,
• 2012, Czarodziejka Jezior
• 2013, Prowincja pełna smaków
• 2014, Prowincja pełna czarów
• 2014, Prowincja pełna szeptów
Marcin Hawryło
Historię prastarej klatwy z Warmii i Mazur opowiada pochodzacy z Chełmży (woj. kujawsko-pomorskie), ale mieszkający kilka lat w Mrągowie i okolicy, Marcin Hawryło. "Bork" to opowieść o wypełnionych magią, demonami i czarami Prusach Wschodnich. Autor w swojej debiutanckiej powieści odwołuje się do motywów z wierzeń i podań ludowych, a także nawiązuje do autentycznych wydarzeń i postaci ważnych dla historii Mazur.
Marcin Hawryło, autor powieści „Bork”, zwyciężył w konkursie literackim „Moja własna książka”, zorganizowanym przez portal Rozpisani.pl (Grupa PWN) i Książnicę Polską.
