Ścieżka przyrodnicza w Nadleśnictwie Strzałowo

SPIS TREŚCI

Informacje ogólne
Położenie
Informacje szczegółowe
Kontakt
Atrakcje w pobliżu
Noclegi w pobliżu

ARTYKUŁ ŚCIEŻKA PRZYRODNICZA W NADLEŚNICTWIE STRZAŁOWO

Na początku ścieżki znajduje się tablica informacyjna o trasie i przebiegu ścieżki. Oznakowana jest zielonymi strzałkami. Ciekawe przyrodniczo miejsca na trasie ścieżki oznakowane są numerami umieszczonymi na słupkach pomalowanych na kolor biało-zielony. Na całej ścieżce takich punktów jest 11. a długość ścieżki wynosi ok. 5,2 km. Dla osób mniej sprawnych proponujemy wariant o długości ok. 3,1 km. Wtedy z punktu 2 przechodzimy na punkt 9 z pominięciem punktów od 3 do 8. Ścieżka prowadzi przez mozaikę zróżnicowanych pod względem wieku i siedlisk drzewostanów iglastych i liściastych. Trasa ścieżki przebiega również obok miejsc interesujących krajobrazowo oraz ciekawych ze względu na dziedzictwo kulturowe.

⇒ Położenie

Prezentowana ścieżka znajduje się na terenie Nadleśnictwa Strzałowo, położonego w północno-zachodniej części Puszczy Piskiej. Początek ścieżki zaczyna się przy drodze Piecki-Mikołajki na skraju rezerwatu "Strzałowo", około 200 m za tablicą informacyjną o zjeździe do siedziby Nadleśnictwa Strzałowo.

⇒ Informacje szczegółowe

Zwiedzanie zaczynamy od zapoznania się z tablicą informacyjną znajdującą się na początku ścieżki.

Po przejściu ok. 250 m zatrzymujemy się przy punkcie nr 1. W punkcie tym prezentujemy rezerwat leśny "Strzałowo". Rezerwat został utworzony w 1962 r. w celu ochrony ekotypu (formy) sosny mazurskiej. Sosny rosnące w rezerwacie charakteryzują się gonnością i dorastają do wysokości 38 m. Rosną na bardzo żyznym siedlisku lasu świeżego. W przeszłości na siedliskach tych zwanych grądami rosły drzewostany liściaste zaś drzewostan, który widzimy jest sztucznie posadzony przez leśników w roku 1840. Obecnie obserwujemy powolne wkraczanie w miejsce sosny i świerka gatunków typowych dla grądów: lipy drobnolistnej, dębu szypułkowego, klonu zwyczajnego. W dole lasu rosną gatunki typowe dla grądu: szczyr trwały, przylaszczka zwyczajna, marzanka wonna, jaskier kosmaty oraz wiciokrzew suchodrzew i chroniony wawrzynek wilczełyko.

Drzewostan ten cechuje wysoka zasobność drewna, czyli ilość m3 na ha i wynosi obecnie 564 m3/ha. W rezerwacie wytypowano sześć drzew doborowych. Jedno z nich z numerem 828 widzimy w tym miejscu. Drzewa te charakteryzują sie najlepszymi cechami pod względem długości strzały, regularności korony oraz gładkim bezsęcznym i prostym pniem. Z drzew tych pozyskuje się nasiona i zrzazy, z których zakładane są specjalne plantacje nasienne.

Po przejściu około 1 km zatrzymujemy się w punkcie nr 2. Znajdujemy sie na styku młodnika posadzonego w roku 1990 i drzewostanu, który obecnie jest w wieku około 140 lat. W młodniku tym oprócz posadzonych sztucznie przez leśnika sosen, świerków, modrzewi i dębów, wyrosły również w sposób naturalny klony, wiązy, jesiony. W celu zabezpieczenia młodnika przed zgryzaniem przez jelenie i sarny został on ogrodzony siatką i drutem na wysokości 2,20 m. Jest to jeden ze sposobów skutecznej ochrony upraw i młodników przed zwierzyną. Obecnie leśnicy odchodzą od pozyskania drewna metodą dużych zrębów zupełnych szczególnie na siedliskach żyznych. I tak drzewostan 140-letni rosnący obok będzie wycięty rębnią złożoną. Najpierw wycięta będzie część drzew i w ich miejsce posadzi się nowy las. Wykorzystane zostaną również występujące w przerzedzeniach kępy naturalnego odnowienia grabu i brzozy. Po pewnym czasie wycięte zostaną pozostałe drzewa i odnowione pożądanymi gatunkami liściastymi. Cykl ten trwał będzie 10-20 lat. Jest to forma przebudowy lasu, która w skrócie oznacza zastąpienie drzew iglastych liściastymi, własciwymi dla danego siedliska.

Przechodzimy przez drzewostan 140-letni oraz uprawę posadzoną w 1992 roku i wchodzimy w bardzo stary drzewostan dębowo-sosnowo-grabowy o naturalnym charakterze, zatrzymujemy sie w punkcie nr 3. W punkcie tym możemy podziwiać okazałe 200-350 letnie dęby szypułkowe.

Całość drzewostanu została wyłączona z pozyskania drewna w jakiejkolwiek formie (również posuszu, czyli tzw. suszek) ze względu na obecność grupowego pomnika przyrody oraz naturalny charakter lasu. W głębi na lewo widzimy fragment lasu ogrodzony płotkami z tyczek i żerdzi świerkowych. W środku widzimy chronione przed zgryzaniem przez jeleniowate odnowienie naturalne jesionu wyniosłego i wiązu górskiego. Dla porównania możemy zobaczyć na zewnątrz zgryzione przez zwierzynę płową, czyli jelenie i sarny drzewka jesionu.

W punkcie nr 4 prezentowany jest zdecydowanie naturalny fragment lasu rosnącego wiecznie od tysiącleci. Jest to siedlisko olsu typowego zwanego inaczej olsem kępkowym. Olchy wyrastają na kępach wystających z wody. Gdy drzewo ze starości w wieku ok. 100-140 lat umiera, w to miejsce wyrasta samoistnie z obsiewu lub odrośli kolejne. Cykl ten powtarza się wiecznie. Przy odrobinie szczęścia w siedlisku tym wczesną wiosną do maja możemy zobaczyć bociana czarnego. Jest to typowe miejsce dla rozrodu tego pięknego i dostojnego, a jednocześnie bardzo czujnego ptaka. W takim biotypie gniazduje również brodziec samotny. Jest to ptak z rzędu siewkowatych gnieżdżący się na drzewach, zajmując gniazdo innych ptaków najczęściej drozda śpiewaka i kosa. Na terenie nadleśnictwa wszystkie olsy ze względu na swoje walory przyrodnicze oraz zatrzymanie znacznych ilości wody tak ważnej dla otaczających je drzewostanów, zostały wyłączone z użytkowania rębnego.

Punkt nr 5 to przykład wpływu monokultur świerkowych na glebę leśną. Posadzony przed 20 laty las sosnowo-dębowy i nie zabezpieczony przed zwierzyną, w wyniku ciągłego uzupełniania świerkiem przekształcił sie w monolit świerkowy. Świerk bardzo silnie ocienia glebę powstrzymując rozwijanie się runa zielnego. Z kolei opad igliwia świerkowego powoduje powstawanie martwej kwaśnej ściółki. Te dwa czynniki działające wspólnie powodują zakwaszenie gleby, a tym samym jej degradację. W punkcie tym możemy obserwować na świerkach zranienia pni drzew powstałe w wyniku spałowania przez jelenie. Spałowanie to fachowe określenie sposobu żerowania jeleni, czyli zrywania zębami cienkiej młodej kory świerkowej. W miejscah zranienia następuje infekcja grzybów powodujących wewnętrzną zgniliznę drewna. Drzewa takie są osłabione i narażone na złamanie.

Po przejściu około 300 m w punkcie nr 6 po lewej stronie w głębi widzimy przykład (dla porównania punkt nr 2) intensywnego zgryzania uprawy przez zwierzynę. Na uprawie tej założonej w 1978 roku powinny rosnąć drzewa wysokości ok. 10 m. Uprawa ta nie była zabezpieczona przed jeleniowatymi poprzez ogrodzenie, widzimy więc silnie zgryzione dęby, lipy i graby wysokości 2 m.

Na terenie Nadleśnictwa Strzałowo zostały utworzone Ośrodki Hodowli Zwierzyny, gdzie prowadzona jest wzorowa gospodarka łowiecka. Las jako środowisko na które składają się również gatunki zwierząt łownych o nie małym znaczeniu gospodarczym i dużej roli w środowisku leśnym.

Na końcu opisywanej uprawy skręcamy w prawo i po przejściu ok. 300 m znajdujemy sie w punkcie nr 7, który jest jednocześnie miejscem odpoczynku. W dole znajduje się jeziorko dystroficzne z trzema pływającymi wyspami.

Jeziorko to powstało z bezodpływowej misy wytopiskowej, w której leżała bryła lodowcowa. Woda jest silnie kwaśna a jezioro powoli zarasta nasuwającym się na lustro wody kożuchem torfowców. Pływające wyspy to oderwane od brzegu fragmenty kożucha torfowego. Brzegi jeziorka porasta roślinność typowa dla torfowiska wysokiego: torfowiec, modrzewnica północna, chroniona owadożerna rosiczka okrągłolistna, borówka bagienna zwana też pijalnicą.

Po lewej stronie punktu nr 8 znajduje się bagno, które w zamierzchłych czasach było podobnie jak w punkcie nr 7, jeziorkiem dystroficznym.

Jest to przykład ekologicznych procesów zachodzących w przyrodzie, czyli stopniowego przejścia jednej formy zbiorowiska roślinności w inną. W tym wypadku na torfowisku wyrosły już brzozy. W przyszłości będzie tu las.

Po przejściu około 250 m wychodzimy znów na ścieżkę, którą wcześniej szliśmy. Z trasy skręcamy na prawo, przy uprawie grodzonej drutem i później wzdłuż łąki dochodzimy do punktu nr 9. Około 1000 lat temu łąki tej nie było. Na skutek działalności człowieka istniejące bagno, które tu było wcześniej zostało przekształcone w łąkę. Tego typu łąki na terenie nadleśnictwa utrzymywane są w stanie kośnym tj. wykaszane co najmniej raz w roku. Na łąkach tych żerują jelenie i sarny, które możemy spotkać rano lub wieczorem. Tutaj żurawie odprawiają swój taniec godowy.

Po drugiej stronie łąki, w głębi widzimy fragment lasu wilgotnego, rosnącego na siedlisku grądu niskiego. Las ten został wyłączony z produkcji drewna i możemy tam obserwować procesy naturalnego odnawiania lasu bez ingerencji człowieka. Proces ten oczywiście jest bardzo powolny, ale przyrody nie należy poganiać.

Przechodząc do następnego punktu, po ok. 500 m z prawej strony widzimy obfite odnowienia naturalne jaworu. Dochodzimy nad brzeg jeziora do punktu nr 10. W miejscu tym znajduje się mały cmentarzyk, na którym spoczywają członkowie rodziny ówczesnego nadleśniczego, a jednocześnie rodziny znanego niemieckiego pisarza Ernsta Wiecherta. Pisarz ten będący synem leśniczego z Piersławka (wówczas Kleinort) opisywał miejscową przyrodę i ludzi związanych z lasami w książkach "Lasy i ludzie", "Dzieci Jerominów".

Idąc dalej ścieżką od grobów wzdłuż jeziora mamy okazję podziwiać jedne z najstarszych sosen mazurskich. Niektóre z nich osiągają wiek 250 lat. W drzewostanie tym możemy zaobserwować następujący w sposób naturalny proces zmiany lasu iglastego w liściasty. Sosny z wiekiem umierają i zastępuje je las liściasty grabowo-dębowo-lipowy.

Wędrówkę ścieżką kończymy w punkcie nr 11 na pomoście wybudowanym jednocześnie dla celów przeciwpożarowych, jako punkt czerpania wody. Z pomostu roztacza się widok na jezioro Majcz Wielki. Jest to jedno z ostatnich jezior na Mazurach mających wody w I kasie czystości. Z pomostu patrząc w toń jeziora zobaczyć możemy podwodne łąki ramienic. Rośliny te wskazują, że stoimy nad jeziorem o bardzo czystej wodzie. Z tyłu w głębi widać budynek siedziby Nadleśnictwa Strzałowo.